Op het scherpst van de snede: Hittestress

In deze video laten we zien hoe je vanuit weidegang met zoveel mogelijk vers gras, de gevolgen van hittestress kunt minimaliseren. We hebben al de nodige warme dagen achter de kiezen. Maar de zomer is nog relatief jong, dus het zoveel mogelijk voorkomen van de zomerdip als gevolg van hittestress blijft belangrijk!

 Presentator Florus Pellikaan (rechts) gaat op bezoek bij de broers Wibo (links) en Jeroen Oostra in het Drentse Havelte. Er is eerder sprake van hittestress dan je denkt zo blijkt uit deze afbeelding van de GD (Gezondheidsdienst voor Dieren):

7 maatregelen tegen hittestress

Om hittestress zoveel mogelijk te voorkomen zijn 7 zaken belangrijk:

1. Maak vooraf een plan! 80% regel je in een goed plan, dan hoef je nog maar 20% bij te sturen

Zorg voor een hitteplan! Dat is de basis. Niet adhoc reageren als temperatuur omhoog gaat. We hebben steeds vaker een hitteperiode in de zomer, dus wees voorbereid!

2. Weidt koeien op uren dat het niet te heet is

Waarbij volgende zaken van belang zijn:

B1. Bijvoeding. Kuil moet smakelijk zijn en grootste uitdaging: vrij van broei! Dus liefst kleine 1^e snede kuil of ronde balen. Ideaal is 40, max 45% droge stof

B2. Koelen. De volgende opties:

• Koeien koelen met grove of fijne druppel vocht, altijd in combinatie met ventilatoren.
• Stal koelen. De stal van de gebroeders Oostra is vrij nieuw en super geïsoleerd. Maar bij oude stallen, flinke bezettingsgraad, geen isolatieplaten en lichtplaten kan het bloedheet worden. Ventileer dan om luchtvochtigheid te verlagen en de CO2 en warmte de stal uit te krijgen.
• Een andere optie is het dak koelen
• Stationair een klein water kanon op een weideperceel vinden de koeien heerlijk en geeft ook het gras vocht zonder heel veel brandstof verbruik mits er een bron of geschikt slootwater voorhanden is.
• Sommige bedrijven hebben beschikking over schaduw in de wei. Veel koeien onder een boom is niet aan te raden maar soms is er best veel ruimte. Hou met je weideplan rekening met etgroen op de schaduwrijke percelen in de zomer (bv eerste 2 of 3 snedes maaien en daarna weiden)

3. Pas beweidingssysteem aan

Grofweg onderscheiden we twee groepen:

3A. Weidegang nu 6 uur/dag (minimumeis zuivel)

* Siëstabeweiding.

Koeien ’s ochtends naar buiten, dan op heetst dag naar binnen waar ze met smakelijke kuil worden bijgevoerd, dan weer naar buiten. Volgens weidecoach Bernd Hietberg past dit systeem perfect bij robotbedrijven zoals de gebroeders Oostra.

* Heel vroeg naar buiten.

Als je melkt in melkstal kun je koeien heel vroeg naar buiten doen (dus misschien iets eerder melken). Zeg van 06:00 – 12:00, geef de koeien de vrije keus

3B. Weidegang nu >6 uur per dag

*’s nachts weiden

Bernd Hietberg: “Als je overstapt op ander beweidingssysteem n.a.v. hitte, draai dat dan niet terug als het weer afkoelt. Koeien hebben het liefst elke dag hetzelfde ritme. Mijn advies is om het nieuwe beweidingssysteem door te trekken tot september. Elke verandering kost 5 dagen gewenning; dat moet je voorkomen.”

4. Besteedt extra aandacht aan drinkwatervoorziening

Koeien die hittestress ervaren, hebben elke dag gemiddeld 40 liter plus vier keer hun melkproductie aan drinkwater nodig. Elke koe heeft 7 cm aan drinkbreedte nodig. En de plek van drinkbakken is belangrijk. Hietberg: “Koeien drinken graag als ze uit melkstal of robot komen. Dus daar moeten drinkbakken staan.” Tot slot is het zaak drinkbakken bij hitte vaker schoon te maken. Normaal volstaat 1x/week, maar bij hitte moet je elke dag of minimaal om de dag drinkwaterbakken reinigen.

5. Aanvullende middelen

Bij hitte versnelt de ademhaling. Koeien stoten dan extra CO2 uit, waardoor pensverzuring optreedt. Dat wordt nog eens versterkt door minder goed verdeelde opname van krachtvoer gedurende de dag. Je kunt dan bicarbonaat (een buffer) inzetten om die pH-daling op te heffen. Hietberg: “Bijvoorbeeld 250 gram/koe/dag. Op 100 koeien betekent dat een zak van 25 kilo. Heel belangrijk is om het goed te verdelen over de bijvoeding voor het voerhek en het rustig op te bouwen.” Een andere mogelijkheid is de inzet van levende gisten. Die stimuleren de melkzuurafbrekende bacteriën die melkzuur afbreken tot propionzuur, wat wel opneembaar en nuttig is voor de koe. Hierdoor daalt de pH in de pens niet verder en wordt pensverzuring voorkomen.

6. Vermijdt te kort afgrazen

Als de bodemtemperatuur boven de 25 graden Celcius komt, is er geen grasgroei meer. Bernd Hietberg: “Gras heeft het extra moeilijk als het tekort wordt afgevreten. Voorkom dat door of tijdig ander stuk vers gras aan te bieden of koeien tijdig uit de wei halen en meer bij te voeren op stal.”

Etgroen op schaduwplekken

Bernard Jansen (28) boert op een klein melkveebedrijf op de droge zandgrond in het Overijsselse Bornerbroek.  “De zomers van 2018 tot en met 2020 waren knetterdroog, waardoor de grasgroei tot stilstand kwam”, weet Jansen nog. Samen met weidecoach Bernd Hietberg paste hij zijn weide- en maairitme zodanig aan, dat hij hartje zomer lekker fris etgroen heeft voor zijn koeien op zijn schaduwrijke percelen als gevolg van de vele houtallen op zijn bedrijf.  Lees hier zijn hele verhaal.

Groet, Projectteam Grip op Gras

Stichting Weidegang | +31 23 23 020 23 | Nieuwe Gracht 3, 2011 NB Haarlem | www.stichtingweidegang.nl |