Op het scherpst van de snede: Beweiding in de herfst

In deze aflevering zoomen we in op optimale beweiding in de herfst en zetten we handige tips daarvoor op een rijtje.

Beweiding in de herfst

Om veel ruwvoer en eiwit van het eigen bedrijf te benutten, is het zaak ook in de herfst veel vers weidegras in de koe te krijgen. Op die manier breng je het gras het beste tot waarde, zonder conserveringsverliezen. Herfstgras bevat vaak veel eiwit en omdat het gras niet meer schiet, valt de VEM ook niet tegen. Daarnaast blijkt uit praktijkervaringen een paar kg drogestof weidegras al zorgt voor hogere gehalten in de melk. Stalvoeren is natuurlijk ook een optie, maar dan moet je wel schoon gemaaid land hebben en wat is nou goedkoper dan een koe die het gras zelf ophaalt?

Specifieke uitdagingen bij herfstweiden
Smakelijk gras: ook bij een ruim grasaanbod in het land is bijvoeding met voldoende energierijk en droog ruwvoer nodig. Herfstgras heeft een laag droge stofgehalte en de hoeveelheid massa die de koe op kan nemen wordt dan meer een beperking dan de hoeveelheid droge stof die de koe per dag kan verteren. Bijvoeding op stal concurreert qua smakelijkheid met het verse gras in de weide. Daarom moet het weidegras smakelijk genoeg zijn, anders vreet de koe liever aan het voerhek.

Natte omstandigheden: het kan in de herfst erg nat zijn in het land waardoor het risico op vertrapping toeneemt. Vertrappingsschade valt meestal mee bij beweiding van één dag per perceel met een daaropvolgende herstelperiode van 10 tot 14 dagen. Daarvoor zijn we voldoende percelen nodig die idealiter ook via verharding zijn te bereiken. Met wat aanpassingen is op deze manier langer te weiden. Dat begint met een slimme perceelindeling, maar denk bijvoorbeeld ook aan de aanleg van een extra dam vanaf het kavelpad, of een simpele brug met draglineschotten of afgekeurde betonnen vloerplaten. Ook kun je een koepad verharden door oude roosters te gebruiken. Als de koeien tijdelijk naar binnen moeten vanwege te nat weer (en daardoor schade aan de zode) dan kan de draad van het weiden weer opgepakt worden als het land na een week weer is uitgezakt. De gemiste grasopname tijdens de stalperiode is te compenseren door wat extra eiwit bij te voeren. Of, bij te veel grasopname, door iets extra brok te geven. Gaan ze weer naar buiten, dan direct stoppen met de eiwitaanvulling en extra brok.  

Laag melkureum: de uitdaging om het eiwitgehalte in het rantsoen én het melkureum in de hand te houden in combinatie met een substantiële grasopname, is in de herfst extra groot. Het weidegras is namelijk dan al gauw erg eiwitrijk. Dit vraagt voldoende mogelijkheden om met bijvoeding op stal te kunnen sturen. Streef naar een RE van 155 in het totaalrantsoen en een melkureum onder de 20.

Hoe kun je goed weiden in de herfst?

1. Voor smakelijk weidegras is het van belang om vanaf eind augustus percelen met te lang gras, of veel bossen, schoon te maaien. Ook percelen met resten verdroogd gras kunnen het beste schoon gemaaid worden zodat er een smakelijke weidesnede kan groeien. Als het kan, is het aan te bevelen om alles waar meer dan 1200-1500 kg ds. staat, er half september af te maaien.
2. Ga geen bossen maaien met de weilandbloter! De grasresten blijven liggen en waar bossen stonden, zorgen dotjes rottend gras voor een slechte geur. Omdat de koe met haar neus eet, laat ze het gras daar ook de volgende keer liggen.
3. Het is verstandig om in de herfst in korter gras te gaan weiden dan in voorjaar en zomer. Het gras is dan eerder droog en daardoor smakelijker.
4. Kroonroest in het gras is funest voor de grasopname. Gras is gevoelig voor kroonroest bij groeistress. Dit kan komen door droogte of een tekort aan bijvoorbeeld stikstof of kali.

Na afgelopen droge zomer is een stikstoftekort niet echt te verwachten en als er voldoende regen valt komt er zeer waarschijnlijk heel veel ongebruikte stikstof beschikbaar. Vooral op lichte zandgrond die beperkt mest heeft gehad en waar wel redelijk wat gegroeid is, kan een kalitekort optreden. Hier zou wat kalikunstmest of een natrium/kalikunstmest als NaKaMag gestrooid kunnen worden om het gras in de groei en smakelijk te houden.

Percelen waar kroonroest optreedt kunnen het beste schoongemaaid en niet beweid worden.

5. Elke dag een nieuw perceel werkt heel goed om de koeien gemotiveerd te houden om veel weidegras op te nemen in de herfst. Nieuw Nederlands Weiden is daar een geschikt systeem voor, net als omweiden met een draad waardoor 2 keer de helft van een perceel wordt beweid (i.p.v. 2 dagen achter elkaar het hele stuk).
6. Herfstgras bevat normaal gesproken veel onbestendig eiwit (dit komt beschikbaar in de pens) Zorg daarom voor een energierijke bijvoeding op stal waardoor dit eiwit benut kan worden door de koe. Voer eventueel wat meer snijmais bij en kies kuilgras met een wat hoger drogestofgehalte, of voer smakelijk hooi bij. Bij veel weidegrasopname mag de bijvoeding op stal niet te vochtig te zijn. De koe moet dan te veel massa verwerken in de pens en zit eigenlijk te vol met voer met een te laag droge stofgehalte. Dit drukt de totale drogestofopname en dat kost productie. Vandaar dat goed hooi heel goed past naast veel herfstgras.
7. Doordat de grasopname nogal kan wisselen door bijvoorbeeld weersomstandigheden, of omdat de koeien noodgedwongen een paar dagen binnen moeten blijven, is flexibiliteit nodig in de energie/eiwit verhouding van het rantsoen. Door eiwit- en energiecorrigerende voeders apart beschikbaar te hebben, is daarop te sturen. Ook twee krachtvoersoorten naast elkaar in het rantsoen geven sturingsmogelijkheden; één met een ruime VEM/RE verhouding en één met juist een krappe VEM/RE verhouding.

Met dank aan Albert-Jan Bos en Bert Philipsen. 

Veel succes met de beweiding in de herfst! 

Groet, Projectteam Grip op Gras

Stichting Weidegang | +31 23 23 020 23 | Nieuwe Gracht 3, 2011 NB Haarlem | www.stichtingweidegang.nl |