De Weideman: Afrekenbare Stoffen Balans & gras
Sprekend over regelgeving hebben we het vaak over middelsturing (zoals bufferstroken) en over doelsturing als het betere alternatief. Dat geeft dan vrijheid in de manier waarop je die norm op je bedrijf gaat halen. Nou hoor je mij niet beweren dat doelsturing alles oplost, maar met alles wat er speelt op het gebied van mest, ammoniak en dierwaardige houderij gaan we doelsturing keihard nodig hebben. En wie doelsturing zegt, die zegt afrekenbare stoffenbalans, want daarin kun je de scores zien die een melkveehouder haalt op zijn bedrijf. En het bekende voorbeeld van een afrekenbare stoffenbalans is natuurlijk gewoon de Kringloopwijzer.
Tot zover de theorie, ik zal mijn punt maken. Ik vind dat gras niet goed in de Kringloopwijzer zit. Of preciezer: gras zit heel ingenieus verwerkt in de modellen achter de KLW, als je kijkt naar de beperkte gegevens waarmee gerekend kan worden. We meten en wegen geen gras en daardoor kan de KLW slechts rekenen met hectares gras, de kuilgrasanalyses en de opgegeven uren weidegang. Daarom stelt de KLW de grasopname vast als een soort sluitpost. De kwaliteit van het weidegras is een afgeleide van de kuilanalyses van gemaakte kuilen. En hoe je weidt, maakt niet uit voor zowel de hoeveelheid gras die je oogst als de opname van gras.
De basis voor een afrekenbare stoffenbalans is het verschil tussen wat je aanvoert in het voer, kunstmest en middels klavers in je gras en wat je via afgeleverde melk en vlees afvoert. Het verschil, dat is het overschot en dat verdwijnt op de één of andere manier van je bedrijf: de verliezen dus. Een grote vraag is hoe en in welke vorm stikstof het erf verlaat. Dat kan als nitraat naar het grond- of oppervlaktewater, als ammoniak of lachgas of als (onschuldig) stikstofgas naar de lucht. Met broeikasgassen als koolstofdioxide en methaan is het zo mogelijk nog lastiger, want daarin speelt koolstof een rol. En dat wordt via fotosynthese ook in je gras vastgelegd.
Informatie vanuit je management maakt veel duidelijk over wat in welke vorm je erf verlaat. Gegevens uit de melkcontrole zijn hiervoor de goudmijn. Maar zoiets hebben we dus niet voor gras. Dat zorgt ervoor dat alles over gras voor een heel jaar in de KLW op een grote hoop wordt geschoven. Geven de koeien goed melk, dan zie je dat gelijk terug in de KLW-cijfers. Maar als je netjes met je bodem omgaat en daardoor meer gras van een hectare oogst, bijvoorbeeld omdat je een fanatiek stripweider bent, is dat maar de vraag. En dat terwijl grofweg de helft van de broeikasgassen van een liter melk bij het dier vandaan komen en de andere helft bij de voerproductie.
Als Weideman wil ik natuurlijk ook met de bodem en het gras kunnen sturen om op een afrekenbare manier broeikasgassen, ammoniak en nitraatuitstoot te reduceren. Ik weet het is niet makkelijk om grasgegevens te verzamelen. Maar als we hier niet eens serieus over na gaan denken komen we nooit toe aan automatisering via satellieten en sensoren die we aan onze koeien hangen maar ook in ons gras kunnen stoppen. Voor iedereen die wil dat de bodem-ruwvoer-koe-mest kringloop weer hart van de melkveehouderij zou dit een topprioriteit moeten zijn.
We speken elkaar,
