'Weidende koeien en zingende weidevogels maken me gelukkig'
Tom Kortleve uit Oud-Alblas is een gepassioneerde beweider. Dagelijks moeten zijn koeien, die dag en nacht buiten zijn, 12 kilo ds uit vers gras zelf ophalen. Hij heeft 5 tips hoe dat het beste te doen. Een interview met een bevlogen melkveehouder over zijn keuzes, valkuilen en uitdagingen.
Alblasserwaard, een écht veenweidegebied. Laag grasland doorsneden met sloten en greppels. Lange percelen aan de einder samensmeltend onder het malende oog van oudhollandse windmolens. Daar vlakbij het dorp Oud-Alblas boert Tom Kortleve; gras-, natuur- en weidefanaat. “Eigenlijk kun je hier alleen maar gras telen.” Op 4 april gingen zijn 80 koeien naar buiten, vanaf 8 april dag en nacht.
Wat heb jij met beweiding?
“Ik geniet er vooral van. Maar het is ook een manier om het beste gras in de koe te krijgen. Gras dat ze zelf ophalen dus lage kosten!”
Wat is je kostprijs dan?
Kortleve schudt dat niet zomaar uit zijn mouw. Na enig zoeken vindt hij het boekhoudrapport van Alfa accountants van 2021. Per 100 kg meetmelk draaide hij een saldo van €36,53 bij een totaal toegerekende kosten van €15,79. Waarvan de voerkosten €12,27 bedroegen. De vaste kosten excl. rente en afschrijvingen bedroegen €9,54. “De voerkosten bestaan vooral uit krachtvoerkosten. Toen kon dat nog wel uit omdat melk meer opbracht dan krachtvoer kost. Maar nu is een kilo krachtvoer bijna net zo duur als een kilo melk. Maar ja…ik ben toch wel gehecht aan productie onder mijn koeien. Toch ligt daar nu mijn grootste uitdaging; om mijn voerkosten serieus omlaag te brengen. Dan maar wat minder melk…”
Wat voor beweidingssysteem gebruik je?
“Stripgrazen waarbij ik de koeien tussen twee draadjes hou. ’s Morgens na het melken geef ik ze zoveel mogelijk etgroen. ’s Avonds na het melken kunnen ze wel voor de 3e of 4e keer op een weideperceel komen. Bij mij staat alles ten dienste van weiden, wat er overblijft wordt gemaaid. De koeien moeten zelf 12 kg ds per dag aan vers weidegras binnenhalen. Dat lukt je niet met alleen overdag weiden. Dat betekent voortdurend plannen met als centrale vraag: heb ik over drie weken genoeg weidegras? En krijg ik niet teveel oud gras? Daarnaast krijgen ze nu nog na het melken aan het voerhek 2 á 2,5 kg ds aan mais. We zetten ze dan even vast, maar tegen de tijd dat de melkstal is schoongespoten laat ik ze weer los en gaan ze naar buiten.”
Hoe plan je dat?
Ik loop eigenlijk een rondje van drie weken met m’n koeien. Alles wat ik kan missen, afhankelijk van de groeiomstandigheden, sla ik over. Dat wordt gemaaid. Zo heb ik eind april 5 percelen gemaaid (de 5 percelen helemaal rechts op de beheerkaart, red.). Die ben ik nu weer aan het beweiden.
Welke tips heb je om met weidegang zoveel mogelijk vers gras in de koe te krijgen?
Tip 1: Voer in de stal niet of nauwelijks bij
“Daar is wel wat durf voor nodig hoor, dat heb ik zelf ervaren. En je moet natuurlijk genoeg grasland hebben. Wees ook niet te benauwd als er bij bijvoorbeeld de 3e keer beweiden in het perceel wat bossen staan.”
Tip 2: Begin zo vroeg mogelijk met beweiden
Dit jaar gingen mijn koeien op 4 april naar buiten. Dat is voor mijn doen laat. Ik weet nog dat er in de app-groep van Grip-op-Gras grapjes werden gemaakt: als je nu al je koeien naar buiten doet, kun je straks beter aardappels poten.” Kortleve legt uit dat vroeg inscharen, zeker in het veenweidegebied, snel zorgt voor een kapotte grasmat met gaten waar je piepers in kunt poten. “Ik zeg niet dat er bij ons niks kapot is gegaan, maar als je altijd weidt heb je een hele dichte grasmat. Het lijkt ook wel dat de bodem er aan went dat er altijd koeien op lopen.”
Tip 3: Ga dag en nacht beweiden
“De koeien moeten hier 12 kilo ds per dag zelf ophalen. Dat is gemiddeld 70 kilo vers gras per dag. Daar hebben ze echt wel de tijd voor nodig. Het is bovendien een makkelijk en simpel systeem, waarbij je geen graskuilen open hebt liggen. Met alle stress van dien m.b.t. voldoende voersnelheid.” Kortleve ziet overigens wel de nadelen van dag en nacht weiden. “Je maait bijna altijd percelen die al geweid zijn, waardoor de kwaliteit ruwvoer vaak wat minder is. Je mist al gauw een 100 VEM. Zeker ’s winters voer ik daarom nog wel wat extra krachtvoer bij. Nu heb ik dit jaar voor het eerst 6 ha gepacht over de weg. Daar wil ik nu toch eerst drie keer gaan maaien, als ik tenminste genoeg weidegras heb.” Sinds kort heeft de melkveehouder in de Alblasserwaard zelf een balenpers. “Ideaal voor mijn manier van werken. Als ik een klein stukje over heb om te maaien kan ik dat zelf in de baal persen. Waarbij ik ook nog eens extra droog kan inkuilen. Dan zijn de mestresten zo droog dat het de smakelijkheid wat minder negatief beïnvloedt. Ook probeer ik het vrij jong te maaien; gemiddeld 3,5 week nadat de koeien eruit zijn gegaan.” In de winter wordt het kuilvoer met een blokkendosserwagen en een vijzelbakje aan de koeien gevoerd.
Tip 4: Laat de koeien niet te snel binnen
“Je moet een beetje hard voor je koeien zijn noem ik dat. Niet bij het eerste best regenbuitje de staldeuren open doen. Koeien wennen daar heel snel aan. Natuurlijk kunnen de koeien naar binnen bij extreem weer, hitte of enorme slagregens. Maar het is echt een kwestie van je koeien opvoeden.”
Tip 5: Geef koeien meer weidegras dan ze op kunnen
“Dit is misschien wel mijn belangrijkste tip: Zorg al-tijd voor voldoende vers gras. Zeker als ze voor een 3e keer in een perceel komen. Dan stinkt het wat, staan er bossen die ze niet opvreten. Dan heb je soms wel eens het gevoel: er staat teveel. Maar koeien hebben dat ook wel nodig willen ze dagelijks 12 kg ds opvreten.
Gebruik je grasklaver in je percelen waar geen beheerpakket op rust?
“Nee, op veen is dat best lastig. Ik heb het diverse keren geprobeerd via in- en doorzaaien. Maar het stikstofleverend vermogen van veen is zo groot dat het gras daar lekker op groeit en het klaver al snel overwoekerd. Die ervaring heb ik ook bij de 4 ha kruidenrijk grasland die als beheerpakket heb. Dat krijgt alleen vaste mest en een beetje drijfmest en toch legt het aandeel klaver het af tegen het gras.”
Waarom doe je zoveel aan agrarisch natuurbeheer en heb je zo´n passie voor weidevogels?
“Ik ben gewoon een natuurliefhebber. Daarom heb ik destijds ook MBO bos- en natuurbeheer gedaan. En met alle beheerpakketten die ik heb, haal ik jaarlijks €35.000 aan ANLb-geld binnen. Dat klinkt misschien wel als heel veel, maar met de huidige hoge kosten is deze onkosten vergoeding hard nodig
Ik doe het ook nog eens op 18 ha á €80.000, dat moet je ook niet vergeten. En wat de weidevogels betreft: ik geniet er echt enorm van als de grutto boven mijn hoofd cirkelt terwijl ik in het weiland loop. Het geluid van grazende koeien erbij en ik ben volmaakt gelukkig. Zo kan ik echt uren doorbrengen in het land. Als ik een dag op de trekker zit ben ik het al snel spuugzat.”
Bedrijfsgegevens
Tom Kortleve (37). 80 koeien, 30 stuks jongvee. Gemiddeld 9000 kilo melk met 4,05% vet en 3,55% eiwit. Gemiddelde levensduur 7,6. Totaal 54 ha in gebruik, waarvan 48 ha in eigendom. Totaal heeft Kortleve 18 ha met 8 verschillende natuurbeheerpakketten via het collectief ‘Alblasserwaard/Vijfheerenlanden’. Alle mais koopt hij aan. De melk gaat via ‘De Graafstroom’ in Bleskensgraaf naar het ‘Beter voor Koe, Natuur & Boer’ programma van Albert Heijn, waardoor Kortleve 5 cent per kilo extra krijgt voor zijn melk.
Foto’s (vermeldt fotograaf: Harry van Leeuwen, CRV Uitgeverij)
De fanatieke en gepassioneerde beweider Tom Kortleve tussen zijn koeien
Het bedrijf van Kortleve in het veenweidegebied rondom Oud-Alblas
Hier kan Tom Kortleve uren naar kijken en genieten; koeien in de wei met op de achtergrond natuurland.
En hier draait het om…..zoveel mogelijk vers gras in de koe zien te krijgen via weidegang…